Tính bền vững là chủ đề quan trọng của kiến trúc ngày nay. Một trong những vấn đề trọng tâm đó là không gian ở, khi mà dân số của các đô thị ngày một tăng nhưng quỹ đất lại hạn chế cùng với giá bất động sản ngày càng đắt đỏ.
Trong các cuộc trò chuyện về kiến trúc diễn ra ngày nay, tính bền vững là chủ đề chính được mọi người quan tâm. Các văn phòng kiến trúc nắm bắt thuật ngữ này như một phần quan trọng trong đặc điểm thiết kế của họ. Các trường kiến trúc trên toàn cầu cũng đã tích hợp thiết kế “kiến trúc xanh” như một thành phần cốt lõi trong chương trình giảng dạy. Cuộc trò chuyện về tính bền vững này cũng đã giản lược về những hành động cá nhân mà một người có thể thực hiện trong bối cảnh gần gũi nhất với họ. Chẳng hạn như, trên các kênh trực tuyến có rất nhiều hướng dẫn về cách mà bạn có thể làm cho ngôi nhà của mình thân thiện với môi trường và tiết kiệm năng lượng hơn.
Dù vậy, lối sống bền vững có một vấn đề cấp bách từ quy mô trong nhà cho đến quy mô đô thị – đó là không gian. Các cuộc khủng hoảng nhà ở gây ra tai họa cho các thành phố trên toàn thế giới là sự phản ánh của vấn đề này. Tại Vương quốc Anh, các học viên đã tranh luận về việc liệu Luân Đôn có phải là một thành phố “xây dựng quá mức” hay chỉ đơn giản là có không gian bị lãng phí mà không được tận dụng. Trong các công trình hiện hữu của đất nước, không gian trong nhà lại bị hạn chế. Trong số các quốc gia châu Âu, Vương quốc Anh có những ngôi nhà nhỏ nhất tính theo diện tích sàn, với diện tích sàn nhà trung bình ở Anh là 76m2. Để so sánh, diện tích sàn nhà trung bình của Đan Mạch vào khoảng 137m2.
Ở Hồng Kông, vấn đề không gian thậm chí còn được ghi nhận rộng rãi hơn. Chỉ có 7% diện tích đất được quy hoạch cho nhà ở, phần lớn trong số đó dành cho những cư dân giàu có. Điều đó có nghĩa là mọi người ở các nhóm tuổi buộc phải đối mặt với việc sống trong cái gọi là “căn hộ siêu nhỏ”. Những cư dân này phải trả hàng trăm đô la Mỹ mỗi tháng tiền thuê nhà cho những không gian sống trung bình có tổng diện tích dưới 9m2.
Tại London, những căn hộ siêu nhỏ dẫu có diện tích lớn hơn so với căn hộ ở Hong Kong, cũng được một số người coi là giải pháp cho tình trạng thiếu nhà ở tại London, khi mà những căn hộ có diện tích dưới 37 m2 ngày càng trở nên phổ biến. Các nhà phát triển đã viện dẫn về chi phí rẻ hơn và một số người đã chỉ ra rằng các tiêu chuẩn không gian lớn hơn không phải là câu trả lời khi các thành phố ngày càng trở nên đông đúc.
Nhưng không gian là một vấn đề đa chiều. Thật không may, các giải pháp nhà ở thích hợp vẫn bị chi phối bởi các tác nhân thị trường. Tuy nhiên, một quan điểm máy móc được nhiều người trong ngành xây dựng ủng hộ rằng việc xây dựng những ngôi nhà lớn hơn đồng nghĩa với một dự án tốn kém hơn không nhất thiết phải luôn đúng. Một trường hợp điển hình là công trình của Lacaton & Vassal, hai kiến trúc sư đoạt giải Pritzker năm 2021. Dự án “Cité Manifeste” năm 2005 của họ là một bài tập nhằm tận dụng tối đa không gian sẵn có. Mục tiêu là tạo ra những ngôi nhà chất lượng, với cùng chi phí, lớn hơn những căn hộ thông thường được xây dựng theo các quy định hiện hành. Thay vì diện tích nhà ba phòng ngủ thông thường là 70m2, họ đã tăng diện tích sàn lên 150m2.
Nhà thầu đưa cho người điều hành dự án một ước tính đắt đỏ hơn do diện tích tăng lên – nhưng điều này là do các công ty xây dựng lớn đưa ra báo giá dựa trên giá mỗi m2 cho một căn hộ tiêu chuẩn. Mong muốn duy trì diện tích sàn 150m2, họ yêu cầu báo giá từ các nhà cung cấp cho các thành phần khác nhau – chẳng hạn như cột bê tông và các đơn vị lắp kính. Thành quả đạt được là một không gian lớn hơn cho chính xác cùng một số tiền, một căn nhà 150m2 có giá bằng một căn 70m2.
Trong một bối cảnh nhỏ hơn, Lacaton & Vassal đã thiết kế Maison Latapie – một dự án ngân sách thấp nhưng vẫn có thể có nhiều không gian. Một ngôi nhà dành cho một cặp vợ chồng trẻ có hai con đòi hỏi diện tích sàn lớn hơn, và dự án cung cấp 120m2 diện tích ở, với khu vườn phía sau có diện tích 65m2. Sự thoả hiệp giữa không gian và vật liệu được thực hiện bằng việc sử dụng một bảng vật liệu rẻ tiền – thép mạ kẽm, tấm polycarbonate dạng sóng, và ván ép Plywood tạo nên một ngôi nhà độc đáo nhưng vẫn rộng rãi.
Diện tích sàn tương đối lớn của Maison Latapie đồng nghĩa với việc khách hàng có thể phân chia các không gian khi họ thấy phù hợp, với các không gian sử dụng được mở rộng và thu hẹp thay đổi theo mùa. Trào lưu xây nhà nhỏ đã bùng nổ trong những năm gần đây, nhưng quan điểm của Lacaton & Vassal là một quan điểm thú vị trong thời đại mà cả khu vực công và tư nhân đều tìm cách sử dụng diện tích sàn nhỏ nhất có thể. Triết lý của họ là một người có thể làm được nhiều việc hơn khi họ có nhiều không gian hơn – các vách ngăn có thể được dựng lên để chia nhỏ các phòng nếu một người thích ít không gian hơn, trong khi những người cần nhiều không gian hơn có thể mở rộng không gian theo ý muốn của mình.
Tuy nhiên, Maison Latapie là một ngôi nhà ở ngoại ô. Thật không may, những ngôi nhà có mật độ cao giá cả phải chăng với diện tích sàn lớn như Cité Manifeste ở các thành phố lớn vẫn còn rất ít và cách xa nhau, và các giải pháp căn hộ siêu nhỏ vẫn đang được đưa ra. Các kiến trúc sư ở Hồng Kông đã thiết kế những căn hộ siêu nhỏ được đặt vào trong các ống bê tông nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng nhà ở giá rẻ ở Hồng Kông. Nhưng đây là một giải pháp hạn chế. Ví dụ, những người khuyết tật hầu như không được nhắc đến, và ngay cả trong những căn hộ đáp ứng các nguyên tắc dành cho người khuyết tật, thì kích thước phòng khách được hy sinh để làm cho nhà bếp và phòng tắm được rộng hơn.
Một ngôi nhà có diện tích nhỏ hơn sẽ tạo ra ít khí thải carbon hơn so với ngôi nhà có diện tích lớn hơn. Nhìn chung, những ngôi nhà nhỏ hơn sẽ bền vững hơn. Nhưng kể cả những ngôi nhà nhỏ như vậy vẫn phải đảm bảo khả năng tiếp cận. Khi các dự án tái sử dụng thích ứng chuyển đổi các tòa nhà khác nhau thành nhà ở, thì diện tích sàn rộng rãi vẫn phải được ưu tiên.
Căn hộ siêu nhỏ có thể được coi là giải pháp carbon thấp, giá cả phải chăng cho cuộc khủng hoảng nhà ở nhưng khi các căn hộ cao cấp ở các thành phố như London tiếp tục được xây dựng và không bán được, rõ ràng là các giải pháp kiến trúc có thể làm được rất nhiều trong bối cảnh bất bình đẳng về đất đai ngày càng lớn.
Biên dịch: Anh Tuấn | Nguồn: Archdaily
XEM THÊM:
- Đọc kiến trúc như đọc một quyển sách
- Bên trong Chủ nghĩa Thô mộc
- Chủ nghĩa đô thị mới và những chính sách hạn chế sự mở rộng của đô thị
- Thiết kế lấy con người làm trung tâm: Những gì Kiến trúc sư có thể học được từ những nhà thiết kế UX
- Khi thiết kế công trình cho người khuyết tật, hãy để khoa học dẫn đường
Học thuyết đầu tiên của Mỹ về quy hoạch đô thị ra đời từ việc quy hoạch cảnh quan và Read more
Phần này đề cập tới kỹ thuật hạ tầng đô thị bao gồm các vấn đề vệ sinh, cấp thoát Read more
Howard đã khích lệ nhiều người đi sau và đầu thế kỉ 20 những ý tưởng của ông đã hai Read more
Một vài ý kiến nhân đề cử 20 công trình kiến trúc thời kỳ đổi mới trên báo Tuổi trẻ Read more
GS.TS.KTS NGUYỄN ĐỨC THIỀM sinh năm 1938, mất ngày 8/12 2008. Lễ viếng từ 7 đến 9 h ngày hôm Read more
Nguyên tắc tổ chức của ngôi nhà bắt đầu từ việc hiểu hệ thống gạch xây, tính chất vật liệu Read more