Có thể thấy, vai trò sức khỏe của con người và tính bền vững trong kiến trúc ngày càng trở nên quan trọng hơn trong thập kỷ qua, phần lớn nhờ vào sự công nhận ngày càng phổ biến về biến đổi khí hậu và lợi ích của cuộc sống lành mạnh. Tác động của con người lên môi trường là hai chiều, có nghĩa là, với các KTS và nhà thiết kế, những nguyên tắc này không còn là “phần phụ” hoặc chỉ là câu chuyện được thêu dệt sau mỗi dự án.
Vậy, sự khác biệt giữa hai nguyên tắc: sức khoẻ và tính bền vững là gì? Tính bền vững của một công trình đa phần có liên hệ đến việc bảo vệ môi trường, sự khỏe mạnh của người ở là về sức khỏe và hạnh phúc của họ trong môi trường sống – cả hai yếu tố đều quan trọng như nhau trong việc hình thành sự nhận thức của nhà thiết và chủ đầu tư từ việc xây dựng một môi trường phù hợp nhất. Dưới đây là một số chiến lược và yếu tố chính mà các nhà thiết kế có thể vận dụng, sáng tạo công trình nhà ở để có được sức khỏe tốt hơn, sự thoải mái, cũng như bền vững và tác động tích cực đến môi trường.
Ánh sáng tự nhiên
Ánh sáng là yếu tố cơ bản trong nhận thức của chúng ta về không gian, nó cũng là điều cần thiết cho sự sống của con người và có thể là thành công của bất kỳ công trình nào. Chất lượng ánh sáng ảnh hưởng đến hành vi, sức khỏe, sự thoải mái và tâm trạng của con người. Sự thật là mọi người thích ánh sáng tự nhiên hơn ánh sáng nhân tạo và khi có lựa chọn, số đông thích làm việc dưới ánh sáng ban ngày hoặc gần cửa sổ hơn.
Khi các phòng được bố trí trên một bản vẽ công năng, nhiệm vụ của các nhà thiết kế là nghiên cứu thông qua các mô hình vật lý và kỹ thuật số về đặc tính của ánh sáng tác động lên không gian của mỗi phòng. Trong nhiều trường hợp, ngôi nhà sẽ được định hướng lại theo vị trí thật trên công trình để ghép các không gian phòng với chất lượng ánh sáng phù hợp dựa trên mức độ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời của mỗi phòng, đảm bảo căn phòng có được gọi là một không gian làm việc được chiếu sáng tốt, ánh sáng xung quanh êm dịu hay một góc ăn sáng ngập tràn ánh nắng. Việc xem xét các nhu cầu cụ thể của chủ đầu tư là cần thiết, cũng như tìm kiếm các cơ hội để gây ấn tượng và truyền cảm hứng thông qua ánh sáng tự nhiên.
Thiết kế ưa sinh học và kết nối với thiên nhiên
Bằng cách kết hợp các tính năng như hệ thống thông gió và ánh sáng tự nhiên dồi dào, cảnh quan thiên nhiên và các yếu tố của nước, một “phông nền” thiên nhiên hiệu quả và lành mạnh luôn luôn là yếu tố cần thiết để mang lại trải nghiệm tốt hơn cho người ở.
Độ trong suốt và độ xốp là những phương pháp thiết lập chính để kết nối với không gian ngoài trời. Các cửa mở lớn, như cửa lùa 2 cánh, giúp đi ra ngoại cảnh dễ dàng và thường xuyên hơn. Đối với vùng khí hậu ôn đới, việc hợp tác chặt chẽ với các KTS cảnh quan trong khu vực là cần thiết để kết hợp các phòng trong nhà với không gian ngoài trời, giúp tăng gấp đôi diện tích sử dụng của ngôi nhà một cách hiệu quả. Khi ra không gian ngoài trời, sân trong của nhà hoặc hiên nhà là những nền tảng để chúng ta có thể thư giãn trong việc chiêm nghiệm hoặc tận hưởng bầu bạn với gia đình hoặc bạn bè giữa thiên nhiên.
Khi bắt đầu dự án, việc cần thiết đầu tiên là khảo sát địa điểm công trình để hiểu được môi trường xung quanh tự nhiên và đặc điểm nhận dạng, hoà quyện với cảnh quan xung quanh hoặc củng cố về sự hiện diện của địa điểm đó. Giống như trong các khu vườn truyền thống của Nhật Bản, việc tận dụng các đặc điểm tự nhiên ngoài giới hạn của địa điểm sẽ giúp tăng ấn tượng về cảnh quan của ngôi nhà. Ngoài ra, việc thể hiện đặc điểm về vị trí địa lý và khí hậu trên những công trình kiến trúc sẽ “nhắc nhở” mọi người ý thức về trách nhiệm đối với môi trường của mình và khuyến khích chúng ta bảo vệ và giữ gìn nó.
Chất lượng không khí trong nhà
Trung bình chúng ta dành gần 93% thời gian ở trong nhà nên việc cải thiện chất lượng không khí trong nhà tại các dự án của chúng ta rất được chú trọng. Kết hợp điều này với hiện thực về COVID-19 lây lan trong không gian nội thất thiếu hệ thống thông gió thích hợp, điều này đã và đang khiến cửa sổ mở và cửa lùa lớn trở nên phổ biến hơn bao giờ hết.
Bố trí tối thiểu hai cửa sổ mở trong mỗi phòng, khuyến khích thông gió chéo, có thể thay thế thông gió cơ học trong hầu hết các trường hợp.
Các yếu tố góp phần lớn khác vào chất lượng không khí trong nhà là loại bỏ các nguồn đốt như khí đốt và lò sưởi đốt củi. Các hạt vi mô được giải phóng trong quá trình đốt cháy có thể tồn tại trong nhà rất lâu sau khi chúng ta nấu một bữa ăn hoặc đốt lửa, vậy việc sử dụng các thiết bị điện hoặc cảm ứng trở thành tiêu chuẩn mới. Đối với sức khỏe con người (và tuổi thọ trung bình của đồ nội thất), tốt nhất nên duy trì độ ẩm tương đối trong nhà từ 40% – 60%. Việc cài đặt thiết bị công nghệ giám sát không khí cần được khuyến khích để duy trì chất lượng không khí tốt theo thời gian và thông báo các điều chỉnh đối với hệ thống cơ khí khi điều kiện khí hậu thay đổi.
Thiết kế linh hoạt
Việc thiết kế những ngôi nhà không chỉ để hỗ trợ mà còn khuyến khích lối sống năng động của khách hàng.
Cầu thang và đường dốc nằm dọc theo các trục hợp lý và mang lại cảm giác cao hơn về hình thức và vật chất để tạo ra sự linh hoạt khi di chuyển giữa các tầng của căn nhà.
Các phòng kho được đặt thuận tiện gần các lối để nhằm mục đích trưng bày các dụng cụ ngoài trời như xe đạp, sản phẩm may mặc ngoài trời và thiết bị giải trí khác.
Nếu điều kiện diện tích cho phép, một phòng tập thể dục tại nhà chuyên dụng có thể mang lại sự thuận tiện và động lực để duy trì hoạt động thể chất, mà đồng thời không làm phiền những người khác trong nhà.
Với vườn rau hoặc cây ăn quả gần nhà bếp, chủ nhà có thể tự cung cấp các sản phẩm nông sản, và điều đó thường góp phần tô điểm thêm màu sắc trong cảnh quan sân vườn.
Tất cả những chiến lược này hoạt động như những tín hiệu về không gian để thôi thúc chủ nhà sống một lối sống năng động.
Thoải mái và Hạnh phúc
Mục tiêu chính của một ngôi nhà bên cạnh sống và sinh hoạt là cung cấp cho chúng ta cảm giác thoải mái và hạnh phúc. Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến mức độ thoải mái của cá nhân chúng ta, chẳng hạn như kiểm soát nhiệt và ánh sáng, điều chỉnh âm thanh, vật liệu xây dựng bền vững, thân thiện với sức khỏe, cũng như an ninh và khả năng phục hồi trong các thảm họa thiên nhiên.
Định hướng cho tuổi thọ của một ngồi nhà ngày nay nằm trong khoảng 50 – 100 năm, khi mà khí hậu thay đổi và những rủi ro mới có thể đe dọa đến cấu trúc và cách sống lành mạnh hiện tại. Tính bền vững và phục hồi đã trở thành một mục tiêu quan trọng cần xem xét khi thiết kế hệ thống năng lượng, nước và cơ khí của ngôi nhà.
Việc thay đổi sự phụ thuộc của ngồi nhà với lưới điện để chuyển hướng sang sản xuất năng lượng đổi mới tại chỗ luôn là một điểm cộng.
Tương tự, bằng cách cung cấp mức độ kiểm soát và cá nhân hoá đối với mỗi không gian trong nhà từ cấp độ cá nhân, mọi người có thể khám phá và tận hưởng sự tiện nghi của ngôi nhà theo cách của riêng mình dựa trên thời gian trong ngày, theo mùa hoặc các hoạt động.
Bên cạnh những tiện nghi cơ bản của ngôi nhà, việc thể hiện văn hoá địa phương vào kiến trúc nhà ở cũng là một yếu tố quan trọng. Những khách hàng, chủ nhà ngày nay tiếp cận những nhà thiết kế với nhiều nền tảng văn hóa, phong tục tập quán khác nhau và hành vi xã hội của có thể có ảnh hưởng quan trọng đến kiến trúc và hạnh phúc của chính trong ngôi nhà.
Ví dụ, một số nền văn hóa tổ chức các không gian chung tại phòng ăn, nhà bếp, nơi hoạt động nấu nướng có ý nghĩa đặc biệt và có thể đóng vai trò như “trái tim” của ngôi nhà. Những người khác thì có thiên hướng mạnh mẽ về hướng của các phòng hoặc vị trí cụ thể của đồ nội thất. Việc tìm hiểu những sở thích và xu hướng văn hóa này là cần thiết cho sự khởi đầu, vậy các nhà thiết kế có thể phản ánh tốt hơn các giá trị của chủ nhà và hy vọng mang lại một nguồn vui cho họ.
Môi trường địa phương và hơn thế nữa
Một câu hỏi khó cho các nhà thiết kế là làm thế nào để có thể vừa cân bằng được nguyện vọng về nhu cầu không gian và sức khỏe của chủ nhà đồng thời gìn giữ trạng thái tự nhiên của nơi đó?
Câu trả lời quen thuộc là thiết kế các tòa nhà có kích thước và tỷ lệ thích hợp dựa trên bối cảnh, đặc biệt nếu bối cảnh đó trước đây là địa điểm chưa được phát triển. Để quản lý diện tích của dự án, việc cần thiết là xem xét bài trí không gian của các phòng đa chức năng nếu chúng có các yêu cầu bổ sung về không gian, giảm bớt không gian chết. Tương tự, với việc sinh hoạt trong nhà – ngoài trời ở vùng khí hậu ôn đới, nhiều hoạt động có thể di chuyển ra bên ngoài.
Một kinh nghiệm quý báu rút ra là, để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, cần giảm thiểu sự can thiệp của các nhà thiết kế từ các bước khởi đầu của dự án.
Câu trả lời thứ hai là khuyến khích tất cả các dự án theo đuổi năng lượng tái tạo, tận dụng nước đã sử dụng cho tưới tiêu và sử dụng các vật liệu địa phương. Với lượng mặt trời tiếp xúc hàng năm dồi dào, các mảng điện mặt trời đã trở thành một phương thức mới, dễ dàng bù đắp nhu cầu năng lượng, đồng thời cung cấp điện trong thời gian mất điện. Trong quá trình thiết kế, việc xác định các khu vực mái có thể lắp đặt điện mặt trời là rất quan trọng, ngay cả khi các tấm pin mặt trời chưa được lắp đặt ngay.
Quyền sử dụng nước cũng trở thành một vấn đề gây tranh cãi ở những nơi như California, nơi hạn hán kéo dài, giới hạn nguồn nước sạch tới các dự án. Các thiết bị ống dẫn nước áp lực cao được mặc định đưa vào sử dụng và những mặt nước nhân tạo ngoài trời được thiết kế để hạn chế sự bay hơi. Cuối cùng, chúng tôi theo dõi lượng carbon phát thải trong toàn bộ quá trình xây dựng, phát triển của dự án, và lượng khí thải carbon phát thải khi vận chuyển vật liệu đến địa điểm xây dựng. Trong mọi trường hợp, việc lựa chọn và sử dụng vật liệu xây dựng có nguồn gốc địa phương từ các nhà sản xuất địa phương là phù hợp nhất để gìn giữ và bảo vệ thiên nhiên và khí hậu vùng đó.
Dịch: Quang Vũ | Nguồn: EYRC
XEM THÊM
- Sử dụng kỹ thuật xây dựng địa phương cho công trình đương đại – Ví dụ ở Amazon
- Không gian chữa lành lấy ý tưởng từ Khí và Đất
- Đại dịch Covid-19 sẽ định hình lại kiến trúc như thế nào? Chúng ta sẽ sống và làm việc ở những không gian ra sao trong tương lai?
Hiện nay quy hoạch Vùng thành phố được coi là mô hình có ưu thế nhất, đáp ứng được sự Read more
Diễn đàn bàn tròn Hội đồng vành đai Thái Bình Dương về phát triển đô thị (PRCUD) -Thành phố Hồ Read more
Có một thực tế, xu hướng du nhập kiến trúc hiện đại phương Tây bất kể đó là điển hình Read more
Để ứng phó tốt với tác động của biến đổi khí hậu, vấn đề cải thiện hiệu quả sử dụng Read more
Phó Giáo sư - Tiến sĩ Hồ Long Phi, giảng viên Trường Đại học Bách khoa TPHCM, Phó ban Điều Read more
Trong những năm vừa qua, một xu hướng mới trong quản trị lũ lụt đô thị đã ngày càng rõ Read more