Trước khi Chủ nghĩa Hiện đại hay Hậu hiện đại ra đời thì thế giới quan của hầu hết người dân trên toàn thế giới bị thống trị bởi quyền lực, trong đó có tôn giáo, thần linh, các hiện tượng thiên nhiên, vua chúa,… Các phong trào mới ra đời đã ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống, chúng luôn vận động và phát triển. (Bài viết này chỉ đề cập đến lĩnh vực Kiến trúc).
Bản chất của chủ nghĩa Hiện đại trong Kiến trúc
Chủ nghĩa Hiện đại xuất hiện vào đầu thế kỷ XX và trở nên phổ biến từ sau Thế chiến thứ Hai cho đến những năm 1980. Bản chất của nó đến từ những thay đổi quy mô lớn cả về công nghệ và xã hội, cuộc cách mạng công nghiệp nổ ra, nền sản xuất được manh nha. Kiến trúc Hiện đại như một phương tiện để đáp ứng sự ra đời của công nghệ, máy móc và là nơi tiêu thụ các sản phẩm của nền công nghiệp sản xuất, khai khoáng.
Chúng gắn liền với chủ nghĩa công năng, điều đã được KTS Le Corbusier trả lời một cách dứt khoát trong cuốn sách “Hướng tới một nền Kiến trúc mới” của mình. Kiến trúc Hiện đại của thế kỉ XIX, XX là gì? Le Corbusier đã thuyết phục những KTS còn cố chấp giữ cho mình những phong cách mang các giá trị phù phiếm. Ông khích lệ các KTS quay trở lại với nguồn gốc của Kiến trúc – các yếu tố tạo ra một Kiến trúc thực sự đó là: điểm – tuyến – diện – khối. Một số phong trào phát triển bên trong nó phải kể đến chủ nghĩa Kiến tạo, De Stijl, Bauhaus, Brutalism.
Còn điều thú vị nữa là một trong số các nguyên nhân khiến Chủ nghĩa hiện đại phát triển là do nỗi sợ vì dịch bệnh, đặt ra các yêu cầu về không gian mở; các bề mặt sạch sẽ, dễ lau chùi như các vật liệu sắt, kính vì thế được sử dụng nhiều hơn. Một trong số các lý do khiến KTS Le Corbusier đã nâng những thiết kế của mình lên cao khỏi mặt đất bằng các hàng cột là để tránh ẩm thấp và tránh dịch bệnh sinh sôi.
Bản chất của chủ nghĩa Hậu hiện đại
Các phong trào thiết kế mới ra đời thường không bác bỏ hoàn toàn phong trào trước đó, nó sẽ thừa hưởng những cái hay và thay đổi cái được cho là không còn phù hợp với bối cảnh, Chủ nghĩa Hậu hiện đại cũng vậy, chúng vẫn thừa hưởng những yếu tố của Chủ nghĩa Hiện đại. Postmodernism xuất hiện lần đầu tiên từ cuối thập niên 1950, kéo dài đến thời điểm hiện tại. Có sự kết hợp giữa lối thiết kế Cổ điển và Hiện đại, xuất hiện thêm nhiều đường cong, bên cạnh các hình khối vuông vức và có các thiết kế lấy cảm hứng từ thiên nhiên.
Mở đầu cuốn sách “Ngôn ngữ của kiến trúc Hậu hiện đại”, Charles Jencks, cha đẻ của lý thuyết Hậu hiện đại có viết: “Kiến trúc Hiện đại đã chết ở Saint Louis, Missouri vào ngày 15/7/1972, lúc 3:32pm”, kèm theo bức ảnh khu nhà ở công cộng Pruitt-Igoe của Minoru Yamasaki ở St. Louis bị nổ tung. Nó báo hiệu một trào lưu Kiến trúc mới ra đời và sự trỗi dậy của một phương thức tư duy vui tươi, không khuôn khổ, đề cao giá trị văn hoá và bối cảnh, mối quan hệ giữa thiên nhiên – con người – kiến trúc.
Chủ nghĩa Hậu hiện đại không cố chấp vào bất kỳ phong cách nào, cởi mở trong việc đưa các hoa văn cổ điển vào thiết kế, có thể là tối giản hay không tối giản, màu sắc trung tính hoặc đa dạng, sử dụng các vật liệu tự nhiên, bản địa bên cạnh sắt, thép và bê tông.
Vì sao chúng ta cần sự chuyển tiếp này?
Chủ nghĩa Hiện đại có nhiều yếu tố tự do, phóng khoáng nhưng xem nhẹ các yếu tố cổ điển, lịch sử, văn hoá của một thành phố, hình khối còn cứng nhắc, tách biệt. Khi đó, con người với khát khao chinh phục thiên nhiên, bắt thiên nhiên phục vụ cho mình, qua đó, mất dần kết nối với hệ sinh thái, tạo ra các khối kính, khối bê tông khổng lồ.
Khi con người bắt đầu thấy được những hậu quả của việc tàn phá thiên nhiên và có những nhận thức mới mẻ về tầm quan trọng của bối cảnh và việc sử dụng các vật liệu bản địa, con người dần hiểu được chỉ có cách là nương tựa vào thiên nhiên. Đó là một số nguyên nhân tạo ra sự chuyển tiếp này.
Như KTS, Nhà giám tuyển Owen Hopkins đã viết trong cuốn sách Postmodern Architecture: Less is a Bore của mình: “Chủ nghĩa Hậu hiện đại là về tự do ngôn luận và bản sắc. Đó là về việc tìm thấy vẻ đẹp trong sự rối loạn, ngẫu nhiên, về việc phá vỡ hệ thống phân cấp và về việc tôn vinh những thứ bên lề, bị coi thường hoặc bị áp bức. Bạn có thể bối rối, xúc phạm hoặc thách thức, nhưng bạn chắc chắn sẽ không cảm thấy buồn chán. Điều đó cho thấy Hậu hiện đại cởi mở hơn, cho phép con người nghi ngờ hoặc tuyên bố lại những điều trước đây được cho là đúng đắn.
Nếu Chủ nghĩa Hiện đại là phản ứng đối với một thế giới được xác định bởi cuộc cách mạng công nghiệp, sản xuất, đô thị hóa thì Chủ nghĩa Hậu hiện đại thể hiện sự chuyển dịch theo hướng hậu công nghiệp hóa, tiêu dùng, dịch vụ, phi đô thị hóa và toàn cầu hóa. Những khái niệm đang phổ biến ngày nay.
Chủ nghĩa Hậu hiện đại báo trước sự vén màn cuối cùng của trật tự toàn cầu thời hậu chiến, đồng thời mang lại những khả năng về phát triển văn hóa và chính trị: Nghệ thuật đại chúng, nhạc pop, truyền hình, Chủ nghĩa hậu thuộc địa, Phong trào vì môi trường, chính trị bản sắc.
Hopkins chia sẻ thêm rằng những người tiên phong của Chủ nghĩa Hậu hiện đại như Robert Venturi, đã ủng hộ cho các công trình Kiến trúc phản ánh thế giới muôn màu này, Kiến trúc khám phá sự phức tạp và mâu thuẫn, thực trạng trong xã hội, thay vì cố gắng bác bỏ chúng.
Dịch: Hoàng Anh | Nguồn: Tổng hợp
XEM THÊM
- Khu vườn sinh thái cho nhà đô thị
- Kiến trúc cầu Việt Nam dưới góc nhìn của nhà phê bình mỹ thuật
- Các kỹ thuật xây dựng truyền thống có khả năng tạo ra sự thay đổi về phát thải carbon
Kiến trúc dường như là một ngành nghề rất được ưa chuộng trong thời kỳ xã hội phát triển như Read more
Dần dần, càng ngày ta càng thấy rằng việc thuần túy chỉ thay thế từ “kiến trúc hiện đại” bằng Read more
Kienviet.net - Louis l. Kahn (1901 – 1974) là kiến trúc sư người Mỹ, gốc Do Thái Estonia. Năm 1905, theo Read more
Robert Venturi và Rem Koolhaas là hai khuôn mặt quan trọng của kiến trúc phương Tây thời kỳ Sau hiện Read more
Vùng Jūrmala là một thị trấn nghỉ mát ven biển nằm cách thủ đô Riga của Latvia 30km , được Read more
Một cơn lốc xoáy có thể phá dỡ ngôi nhà kết cấu khung gỗ điển hình trong bốn giây. Trong Read more