Các vật liệu xây dựng đã qua sử dụng sẽ đi về đâu khi kết thúc vòng đời? Tại sao chúng lại trở thành chất thải trong khi chất lượng còn rất tốt? Làm sao để kết nối giữa những người cần tái chế vật liệu? “Hộ chiếu vật liệu” được xem là một giải pháp khả thi hiện nay.

"Hộ chiếu vật liệu" giúp các công trình bền vững hơn — *Đài quan sát Tij | RAU architects + RO&AD Architecten*

Công trình và các thành phần bên trong nó thường trở thành chất thải vào cuối vòng đời sử dụng. Vậy làm thế nào để lĩnh vực xây dựng có thể tiến tới một nền kinh tế tuần hoàn? Giải pháp khả thi hiện tại là đánh giá lại vòng đời của công trình và tái chế các vật liệu xây dựng. Chúng ta đã có “Hộ chiếu vacxin”, thì giờ sẽ cần “Hộ chiếu vật liệu”, một ý tưởng xem xét các điểm đến của vật liệu đã qua sử dụng sau quá trình cải tạo và phá dỡ, để chuyển đến những nơi cần chúng, giống như “tờ giấy thông hành” cho vật liệu. Kết quả là khi một tòa nhà sẵn sàng cho việc phá bỏ, nó sẽ trở thành một ngân hàng lưu trữ các vật liệu đã qua sử dụng.

Ý tưởng nghe có vẻ đơn giản, tương tự như việc các quốc gia trên thế đang số hóa vấn đề dân cư để dễ dàng quản lý công dân của họ. Đây cũng là hướng đi của “Hộ chiếu vật liệu”, tập tài liệu chứa các bản kiểm kê chi tiết về nguyên vật liệu, công trình nào đang sử dụng chúng và vị trí cụ thể, cung cấp cho các vật liệu một mã định danh. Trung bình mỗi công trình sử dụng một lượng lớn các các vật liệu, đồ nội thất và các thiết bị, do đó, chúng cũng có tiềm năng tái sử dụng rất lớn. “Một thị trường giao dịch vật liệu đã qua sử dụng” hoặc “ngân hàng vật liệu” có thể sẽ trở thành hiện thực trong tương lai.

Dự án EU BAMB là một mình chứng về “Hộ chiếu Vật liệu”. Chúng ta đã có “ngân hàng máu”, “ngân hàng đồ ăn thừa” và giờ đây là “ngân hàng vật liệu”. Khi một công trình được thiết kế theo cách có thể tái sử dụng vật liệu sau khi kết thúc vòng đời, nó sẽ tự động biến thành một ngân hàng lưu trữ. Mỗi tòa nhà về bản chất đều là một kho vật liệu nhưng trước đây đã không được tổ chức chặt chẽ. Tiến xa hơn những ý tưởng này, BAMB muốn tạo ra các nền tảng cho phép các kiểm toán viên đến các công trình, kiểm kê vật liệu và thiết bị sử dụng.

Tất nhiên, chúng ta cũng cần nói đến những thách thức. Như KTS Andreea Cutieru chia sẻ: “Việc tái sử dụng vật liệu đòi hỏi các quy trình và tiêu chuẩn để đánh giá. Vì nhiều bên khác nhau cũng đang phát triển hộ chiếu vật liệu của riêng họ, nên hiện tại vẫn thiếu một cách tiếp cận thống nhất. Chúng ta cũng cân nhắc sử dụng công nghệ blockchain để đảm bảo rằng các dữ liệu về công trình, về vật liệu được bảo mật”.

Cần sự vào cuộc của các đơn vị chuyên môn và cả chính phủ để đưa ra các tiêu chuẩn về Hộ chiếu vật liệu. Đã có những dự án được xây dựng để thử nghiệm cho ý tưởng này. Ngân hàng Triodos là một ví dụ điển hình, một văn phòng quy mô lớn đầu tiên được xây dựng 100% từ gỗ đã qua sử dụng. Tòa nhà này cũng đóng vai trò là Ngân hàng vật liệu đầu tiên có lượng khí thải carbon là tối thiểu. Nguồn gốc và kế hoạch tái sử dụng của tất cả các vật liệu, thiết bị công trình được ghi chép cẩn thận để sử dụng trong tương lai.

Một ví dụ khác là từ Văn phòng Superuse, đang phát triển chiến lược cho các thành phố trong việc kết nối các nguồn lực khác nhau để tái sử dụng vật liệu xây dựng. Dù không phải 100% các dự án đều tham gia nhưng nhóm nghiên cứu tin rằng các vật liệu và thiết bị đã qua sử dụng mang lại nhiều giá trị cho các tòa nhà mới hiện nay. Mô hình Hộ chiếu vật liệu có thể nhân rộng ở các lĩnh vực khác như năng lượng, nguồn nhân lực, nước, giao thông…

Hộ chiếu vật liệu có khả năng định hình lại môi trường xây dựng. Ở quy mô lớn hơn, thông tin từ nhiều hộ chiếu vật liệu được tổng hợp lại để thuận lợi cho việc tái sử dụng. Từ chủ đầu tư, nhà thầu đến các nhà phát triển và KTS, các bên liên quan cần nỗ lực để chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, giúp tạo ra các công trình bền vững hơn thông qua Hộ chiếu vật liệu, cũng như tạo ra các cơ hội kinh doanh hoàn toàn mới.

Dich: Hoàng Anh | Nguồn: Archdaily

XEM THÊM:

Bình luận từ Facebook

BÀI VIẾT LIÊN QUAN