Khi mật độ sống tại các đô thị ngày càng dày đặc, những không gian trước đây vốn ít được sử dụng đã trở thành tiềm năng mới được rất nhiều người quan tâm. Mái nhà là một trong số đó.

Lớp không gian mới tại đô thị: Mái nhà trở thành tài nguyên không thể bỏ lỡ

Chiếm diện tích tương đương 25% đất đô thị, mái nhà là một trong những tài nguyên không gian hết sức thú vị. Chúng có thể trở thành công trình hạ tầng bền vững, mảng xanh đô thị, không gian công cộng và địa điểm văn hóa,… để tạo nên một “thành phố nhiều lớp” hiện đại.

Có khá nhiều không gian chưa được con người khai thác sử dụng, từ những khoảng trống trong cấu trúc đô thị đến những không gian công cộng còn sót lại. Tuy nhiên khi nhìn từ trên cao có thể thấy, mái nhà chính là bề mặt rất đáng kể chưa hề được tận dụng. Hơn hết, trong bối cảnh đại dịch Covid-19, các mái nhà chính là một không gian lý tưởng cho mọi người tận hưởng không khí ngoài trời mà vẫn đảm bảo giãn cách cộng đồng cần thiết.

Với sự ra đời của vật liệu chống thấm, mái bằng đã trở thành một yếu tố quan trọng của kiến trúc hiện đại, tuy nhiên người ta cũng chưa thể tận dụng được hết tiềm năng kiến trúc của nó. Mãi đến những năm 1990, mái nhà mới bắt đầu được coi như một phần không thể thiếu trong ý tưởng và hoạch định không gian công trình, cả KTS và kỹ sư phát triển hạ tầng đều bắt đầu nhận ra rằng sẽ lãng phí ra sao nếu như không tiếp cận phần không gian đáng kể này.

Không gian giải trí mới

Những mái nhà có tiềm năng quan trọng trong việc tạo ra một môi trường đô thị đa tầng, siêu kết nối. Chia sẻ về quá trình lắp đặt công trình Stairs of Kriterion (Các bậc thang của Kriterion) vào năm 2016, KTS Winy Mass của MVRDV đã lập luận về việc sử dụng “mặt tiền thứ 5” như một phương tiện để mở rộng không gian công cộng: “Chúng tôi cho thấy thành phố này sẽ trông như thế nào nếu chúng tôi làm điều đó ở nhiều nơi, thu hút một loạt các tòa nhà hiện có và cho phép tiếp cận các mái nhà của chúng để tạo ra một địa hình đô thị mới với tính tương tác cao hơn, không gian ba chiều“.

Studio này cũng đã đưa ra ý tưởng tận dụng các mái nhà trong một số trường hợp khác. Đối với dự án cải tạo If Factory, MVRDV đã thiết kế một cảnh quan tràn ngập tre xanh trên mái nhà, trên đó bao gồm nhiều hoạt động giải trí, thể chất và con người có thể tiếp cận không gian xanh mát đó bằng cầu thang công cộng.

Tương tự đó, dự án cải tạo lại YOU + International Youth Community Thâm Quyến, Trung Quốc (Cộng đồng Thanh niên Quốc tế) của Office PROJECT đã bổ sung các tiện ích chung trên hai sân thượng hiện có. Trong khi đó, dự án Green Cloud của ZHUBO DESIGN lại tạo ra một không gian xanh nhiều tầng phía trên một tòa nhà dân cư. Một ví dụ khác có thể kể đến là công viên Rotterdam trên đỉnh nhà ga Hofbogen (Hà Lan) trước đây – một khu vườn công cộng nổi tiếng với các hoạt động chiếu phim, biểu diễn khiêu vũ.

Cơ hội cho cơ sở hạ tầng bền vững

Các mái nhà hiện tại thường được sử dụng hiệu quả để trồng cây hoặc lắp đặt hệ thống sản xuất năng lượng và quản lý nước. Ngoài ra, nhiều mái nhà còn có lợi ích khác như thu giữ nước mưa, cải thiện chất lượng không khí, giúp giảm thiểu các hiệu ứng đảo nhiệt đô thị và thậm chí góp phần bảo tồn đa dạng sinh học bằng cách cung cấp môi trường sống cho ong và chim.

Từ năm 2010 tại Copenhagen (Đan Mạch) và từ năm 2015 tại Pháp, các toà nhà khi xây mới đều bắt buộc phải được phủ xanh phần mái. Còn tại Barcelona (Tây Ban Nha), chính quyền đang thúc đẩy đánh giá lại các mái nhà hiện có để triển khai cơ sở hạ tầng bền vững trên toàn thành phố và xây dựng một môi trường đô thị bền vững hơn. Địa phương đã đưa ra một hướng dẫn giúp người dân tạo ra các kiểu mái nhà phủ xanh khác nhau. Có thể thấy, ngày càng có nhiều dự án mái nhà phủ xanh mọc lên trên khắp châu Âu với kết quả đầy hứa hẹn trong việc phục vụ đời sống người dân và các nhà hàng.

Mảnh đất thí nghiệm

Trong vài năm nay, lần lượt nhiều sáng kiến và sự kiện ra đời đã giúp con người nhận thức rõ hơn về nguồn tài nguyên không gian chưa được khai thác này để mở rộng không gian công cộng. ROEF Amsterdam (Hà Lan) là một lễ hội diễn ra trên nhiều mái nhà, cho phép người dân trải nghiệm thành phố một cách khác biệt đồng thời góp phần thay đổi cảnh quan mái nhà của Amsterdam. Tương tự, đối với Tuần lễ thiết kế Melbourne (Úc) năm nay, John Wardle Architects và Finding Infinity đã tạo ra một cơ sở hạ tầng trên mái nhà cho năng lượng mặt trời, nhân đôi vai trò một không gian xã hội hóa. Dự án mở rộng văn hóa trên mái nhà của Melbourne cũng góp phần thúc đẩy năng lượng bền vững.

Cuối cùng, các mái nhà hiện có cũng được dự đoán rằng sẽ là giải pháp tiềm năng cho cuộc khủng hoảng nhà ở tại các thành phố đông đúc. Thành phố London (Anh) đã xem xét việc mở rộng tầng mái ở quy mô lớn để giúp giảm bớt tình trạng thiếu nhà ở. Tuy nhiên, các ý kiến về tính khả thi của nỗ lực này vẫn đang còn phải xem xét.

Việc tận dụng tiềm năng của các mái nhà đô thị đặt ra một loạt thách thức, từ khả năng tiếp cận, tải trọng bổ sung đối với cấu trúc hiện có đến quyền sở hữu và bảo trì. Tuy nhiên, nhu cầu về không gian sống phát triển quá nhanh tại các thành phố đã thúc đẩy các KTS, cư dân và các nhà phát triển hình dung cảnh quan mái nhà là biên giới tiếp theo trong quá trình chuyển đổi đô thị.

Biên dịch | H.N (Nguồn: Archdaily)

XEM THÊM:

Bình luận từ Facebook

BÀI VIẾT LIÊN QUAN