Thiết kế cải tạo và mở rộng luôn là một đề tài thú vị trong kiến trúc. Chính trong những khuôn khổ về không gian, cấu trúc, công năng, kết cấu và giá trị lịch sử cần bảo tồn, các thiết kế lại đưa ra những giải pháp đầy bất ngờ và hiệu quả. Công trình mở rộng bảo tàng nghệ thuật Städel tại Frankfurt, CHLB Đức là một tác phẩm kiến trúc đặc biệt sáng tạo và hài hoà giữa công năng và thẩm mỹ.

Khi hoàng hôn xuống, ánh sáng từ những “mắt sáng” tạo nên bức tranh kiến trúc đầy ấn tượng.

Qua nhiều lần chuyển đổi địa điểm, bảo tàng Städel chính thức được hoàn thành xây dựng năm 1878 ở phía nam của dòng sông Mainz, thành phố Frankfurt. Lúc bấy giờ, đây được coi là địa điểm lý tưởng để Städel có đủ không gian lưu giữ và trưng bày lượng tác phẩm nghệ thuật đồ sộ thuộc nhiều thể loại: hội hoạ, điêu khắc, nhiếp ảnh…

Cùng với thời gian, nhu cầu về không gian ngày một tăng cao, bảo tàng đã được cải tạo và mở rộng nhiều lần, đáng chú ý là lần cải tạo vào những năm cuối thập niên 1980 với toà nhà trưng bày mới được thiết kế bởi KTS Gustav Peichl. Những năm đầu thế kỷ 21, nhu cầu mở rộng không gian cho các tác phẩm nghệ thuật đương đại một lần nữa được đặt ra. Năm 2008, với ý tưởng cực kỳ táo bạo, thiết kế của văn phòng kiến trúc schneider+schumacher đã thắng giải trong cuộc thi tuyển phương án kiến trúc cải tạo bảo tàng Städel. “Rất hiếm khi có thể tìm thấy một sự liên kết hoàn hảo giữa giải pháp hiệu quả và thẩm mỹ duyên dáng như trong phương án mở rộng bảo tàng này” – ban giám khảo đã nhận xét về thiết kế này.

5037cebc28ba0d542c00006b_st-del-museum-schneider-schumacher_o_staedel_innen — 195 “mắt sáng” được bố trí trên trần, có thể điều chỉnh cường độ chiếu sáng tự nhiên theo bốn cấp độ, đồng thời là nguồn sáng nhân tạo vào buổi tối.

Ý tưởng thiết kế của văn phòng schneider+schumacher là một công trình mở rộng với không gian linh hoạt, ấn tượng, một mặt không phá vỡ cảnh quan lịch sử vốn có, một mặt tạo ra tính biểu tượng mới năng động và hiện đại cho bảo tàng. Đối lập với những công trình mở rộng thường thấy, không gian trưng bày mới rộng hơn 3.000m2 được đặt ngầm dưới đất trong khu vườn của bảo tàng, kết nối với sảnh chính và lối vào ở toà nhà cổ qua hai thang bộ. Mặc dù nằm dưới lòng đất nhưng không gian mở rộng này vẫn đánh dấu sự hiện hữu của mình trong cảnh quan bởi bề mặt mái của chúng chính là khu vườn nổi phồng lên đầy bất ngờ. Hệ mái bêtông được căng trên hệ gồm cột để che phủ không gian trưng bày dưới lòng đất cao tới 8,2m. Với Những ô lấy ánh sáng tự nhiên hình tròn cho không gian mở rộng đồng thời tạo thành những chi tiết đặc biệt thú vị trang trí cho khu vườn.

Không gian trưng bày cởi mở. Các hệ vách ngăn di động được thiết lập tuỳ theo chương trình trưng bày.

Nằm dưới lòng đất nhưng các kiến trúc sư đã tạo ra một không gian đặc biệt sáng và cởi mở. Chiếu sáng là một phần đặc biệt quan trọng trong ý tưởng thiết kế công trình này ngay từ ban đầu. Yêu cầu khắt khe đối với chiếu sáng bảo tàng ở đây được xử lý tinh tế và hiệu quả bởi văn phòng thiết kế ánh sáng Licht Kunst Licht. 195 “mắt sáng” trên mái có đường kính khác nhau từ 1,5 – 2,7m, đưa ánh sáng tự nhiên vào không gian triển lãm vào ban ngày, đồng thời chính là nguồn sáng nhân tạo vào ban đêm. Những mắt sáng ấy được tạo nên từ hệ thống đèn LED với ánh sáng vàng 2.700K và ánh sáng trắng 4.500K, một giải pháp đặc biệt hiệu quả để chiếu sáng tổng thể không gian trưng bày mà không tạo ra bóng đổ. Với nhu cầu chia nhỏ không gian trưng bày, những “mắt sáng” ở đây hoàn toàn có thể được điều chỉnh riêng biệt để tạo ra cường độ chiếu sáng phù hợp cho từng không gian.

Tương tác cùng ánh sáng, các vật liệu nội thất được lựa chọn theo gam màu sáng, đơn giản và tinh tế. Chúng tạo nên tấm nền lý tưởng cho màn trình diễn của các tác phẩm nghệ thuật ở đây.

Không gian trưng bày các tác phẩm nghệ thuật lịch sử trong toà nhà cổ từ năm 1878. — Tương tác cùng ánh sáng, các vật liệu nội thất,được lựa chọn theo gam màu sáng, đơn giản và tinh tế, tạo nên tấm nền lý tưởng cho màn trình diễn của các tác phẩm nghệ thuật ở đây.

Công trình mở rộng bảo tàng Städel với sự phóng khoáng của không gian, tinh tế của vật liệu và sáng tạo của ánh sáng đã tạo nên ngôi nhà mới cho những tác phẩm nghệ thuật đương đại đồng thời trở thành biểu tượng mới cho bảo tàng Städel cũng như thành phố Frankfurt.

KTS Lê Anh Đức