Làm thế nào để giữ được Hội An luôn là thành phố di sản văn hóa phát triển nhưng vẫn nguyên vẹn được bản sắc hồn hậu, hiếu khách vốn làm nên thương hiệu Hội An là vấn đề mà chính quyền và người dân đô thị cổ đang ngày đêm tìm cách giải quyết.
Cùng với sự phát triển kinh tế-du lịch, Hội An cũng đối mặt với áp lực về mật độ dân số quá cao trong khu phố cổ, sự phai nhạt bản sắc trong quá trình đô thị hóa, hội nhập, giao lưu.
Áp lực dân số cao trong khu phố cổ
Năm 1999, dân số Hội An là 75.730 người, năm 2009 là 89.716 người, trong đó dân số thành thị tăng gấp 2 lần. Dự báo đến năm 2015, dân số sẽ là 97.000 người, trong đó dân số thành thị là 82.400 người. Đó là chưa kể hàng chục ngàn là khách tham quan, lưu trú, sinh viên cao đẳng, đại học. Điều này đồng nghĩa, Hội An phải lo thêm chỗ ở, việc làm và các dịch vụ đời sống khác cho họ.
Với lợi thế dễ kinh doanh, nên hầu như các ngôi nhà mặt tiền,thậm chí trong hẻm tại các tuyến đường trên phố cổ như Lê Lợi, Bạch Đằng, Trần Phú, Nguyễn Thái Học, đều tận dụng hoặc cho thuê để mở điểm buôn bán, kinh doanh các dịch vụ. Không gian bên trong mỗi ngôi nhà trong phố cổ vốn đã chật hẹp, là nơi sinh hoạt của gia đình gia chủ, lại còn được tận dụng làm nơi kinh doanh, kho chứa hàng, thậm chí có nơi còn trực tiếp chế tác hàng thủ công mỹ nghệ như mộc chạm trổ, mây tre, đèn lồng… Hội An vốn quy định nghiêm ngặt về việc xây dựng nhà trong khu phố cổ, chính vì thế, dù muốn, các chủ nhà cũng không thể tự ý cơi nới, xây dựng trái quy định mà chỉ có thể “linh hoạt” bằng cách tận dụng mọi khoảng trống có thể để kinh doanh, sinh hoạt.
Số liệu khảo sát năm 2010 cho thấy Hội An đang đứng trước những áp lực về mật độ dân số tập trung cao tại các phường trung tâm trong khu phố cổ. Đơn cử như Minh An 10.157 người/km2, Cẩm Phô 8.551 người/km2, Sơn Phong 6.188 người/km2, một phần phường Tân An 6.661 người/km2 (trong khi mật độ dân số bình quân cả nước là 243 người/km2). Điều này gây một áp lực lớn lên cơ sở hạ tầng cận khu phố cổ. Từ năm 1990 đến nay, TP Hội An đã nhiều lần thực hiện vận động giãn dân ra các vùng ven nhưng chẳng thấm tháp vào đâu so với nhu cầu.
Liệu có mai một “nếp sống Hội An”?
Ngoài việc tác động đến những lĩnh vực khác thì quá trình đô thị hóa còn tác động tiêu cực đến hai giá trị quan trọng là ý thức về tính cộng đồng và môi trường tự nhiên của con người. Con người có xu hướng trở nên giả tạo hơn trong các quan hệ với nhau. Tạo ra các áp lực lên nhân cách, ý thức về cuộc sống cộng đồng bị phá vỡ trong sự đông đúc và thờ ơ, con người dễ trở nên cô đơn.
Ngoài ra quá trình đô thị hóa còn chia kiểu mẫu gia đình tứ đại, tam đại đồng đường vốn truyền thống của Hội An thành gia đình một hoặc hai thế hệ là chủ yếu. Nguyên nhân có thể là do diện tích nhà ở hạn chế, do việc làm ăn buôn bán và nhất là do sự trái ngược nhau về tâm lý giữa các thế hệ. Ở Hội An hiện nay xu hướng gia đình hai thế hệ là chủ yếu. Vấn đề này đã tạo ra sự cô đơn của những người cao tuổi – những người luôn cần được sống gần con cái khi tuổi đã về già.
Cùng với đó là sự xuất hiện nhiều “chủ nhân mới” của khu phố cổ không phải là người bản địa mà từ nhiều vùng miền khác nhau trong cả nước và cả những người nước ngoài đến thuê nhà, kinh doanh, định cư, lập gia đình và sinh sống luôn ở Hội An. Theo thống kê sơ bộ, trong khu vực Phố cổ Hội An có trên 80% người từ địa phương khác hoặc người nước ngoài đến thuê nhà hoặc mua nhà mặt tiền tuyến phố cổ để kinh doanh. Do sự khác biệt về suy nghĩ, nếp sống, mục đích mà đã xuất hiện nhiều lời phàn nàn, quan ngại về sự mai một dần nếp sống, ứng xử vốn tạo nên thương hiệu của Hội An lâu nay.
Giữ bản sắc trong chính từng mái nhà
Chính vì thế, để giữ được bản sắc trước những áp lực do quá trình đô thị hóa, chính quyền Hội An quyết tâm tiếp tục đẩy mạnh xây dựng Hội An-thành phố văn hoá giai đoạn 2011-2015 xác định nhiệm vụ trọng tâm là tập trung xây dựng nếp sống văn hoá-văn minh; đề cao việc giữ gìn và xây dựng phẩm hạnh thuần hậu của con người Hội An. Xây dựng con người Hội An văn hoá, phát triển toàn diện, kết hợp chặt chẽ nhiệm vụ văn hoá với nhiệm vụ giáo dục đào tạo nhằm nâng cao trình độ dân trí, đồng thời chăm lo sự nghiệp y tế, thể thao nhằm nâng cao thể lực của nhân dân đáp ứng nhu cầu phát triển toàn diện của thành phố.
Theo đó, sẽ hướng đến xây dựng nếp sống cá nhân; nếp sống gia đình và nếp sống xã hội. Tập trung xây dựng con người Hội An thật sự là con người văn hoá có đầy đủ những tố chất tốt đẹp về bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống, tình cảm, trí tuệ,… Từ con người văn hoá sẽ làm tiền đề để phát triển nâng cao chất lượng các mô hình văn hoá gia đình, tộc họ, cộng đồng dân cư, cơ quan, doanh nghiệp…
Đồng thời, cũng nhấn mạnh đến những nhiệm vụ trọng tâm khác như chú trọng công tác quản lý, bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hoá gắn với phát triển du lịch và xây dựng thành phố sinh thái. Thường xuyên chăm lo xây dựng và giữ gìn môi trường cảnh quan xanh- sạch- đẹp- an toàn. Tập trung các nguồn lực đẩy mạnh phát triển văn hoá. 4 tiêu chuẩn của Hội An – thành phố văn hoá là: Kinh tế tăng trưởng bền vững; Văn hoá đậm đà bản sắc; Xã hội văn minh an toàn; Phố- làng khang trang sạch đẹp.
4 giải pháp để triển khai đề án là: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động; Tăng cường công tác chỉ đạo điều hành; Đổi mới và nâng cao hiệu quả công tác thi đua khen thưởng; Tăng nguồn kinh phí cho tổ chức thực hiện đề án. Theo đó, hằng năm dành 1% tổng chi ngân sách thường xuyên của thành phố cho việc thực hiện đề án, trong đó, bao gồm kinh phí phụ cấp cho cán bộ chuyên trách, cán bộ kiêm nhiệm. Hỗ trợ sáng tạo và phổ biến tác phẩm văn học-nghệ thuật về Hội An.
Theo Tạp chí Kiến trúc Việt Nam
Kiến trúc sư Koen Olthuis của Waterstudio.nl được Inhabitat đánh giá là kiến trúc sư ngoại lệ, người đi mở Read more
Bạn đã bao giờ muốn trồng cỏ ở khu vực cua xe ô tô vào nhà, nhưng bạn lại không Read more
Hệ thống hoạt động dựa trên web được điều chỉnh theo yêu cầu có khả năng kết nối được với Read more
CNN đã trao đổi với Ken Yeang, kiến trúc sư và cũng là nhà sinh thái học, nguyên lý thiết Read more
Loại đèn này có một tính năng đặc biệt cho phép đèn diode (LED) có thể bố trí và phát Read more
Những phát triển trong công nghệ hiển thị và vật liệu xây dựng đang dẫn đến những hình thức kiến Read more