Frank Owen Gehry, tên khai sinh là Frank Owen Goldenberg, sinh ngày 28 tháng 2 năm 1929, là một kiến trúc sư hậu hiện đại nổi tiếng. Các công trình của ông nổi tiếng bằng các đường cong tròn trịa, thường bọc bằng những vật liệu kim loại phản xạ.

Frank Owen Gehry sinh ra tại Toronto, Canada, hiện đang sinh sống và hành nghề tại Mỹ. Gehry sinh ra trong một gia đình người Do Thái gốc Ba Lan. Bố ông làm nghề buôn bán vật liệu, mẹ là một một người yêu âm nhạc. Những đặc điểm gia đình đó sẽ góp phần tạo dựng nên sự nghiệp của ông sau này. Thời trẻ, Gehry được các bạn cùng trường gọi là “Cá”, sau đó Frank Owen Goldenberg đổi tên thành Frank Owen Gehry vào năm 1954. Hiện nay, ông mang quốc tịch Mỹ.

Kiến trúc sư Frank Gehry

Từ 1949 đến 1951, ông theo học tại trường Đại học Nam California (University of Southern California) và trường Đại học Los Angeles (1949-1951) và học thiết kế đô thị tại trường Đại học Harvard từ 1956 đến 1957. Ông nhận giải thưởng Pritzker năm 1989, giải thưởng thường niên danh giá nhất trong ngành kiến trúc, giải do Quỹ Hyatt tổ chức nhằm vinh danh một kiến trúc sư cùng những đóng góp của họ cho ngành kiến trúc. Vào năm 1999, ông được trao tặng huy chương vàng AIA bởi Hội kiến trúc sư Hoa Kỳ (American Institute of Architects, AIA). Frank Gehry có mặt trong danh sách 10 kiến trúc sư “định hình” thế giới.

Sáng tạo của ông đã nâng lên tầm cao của văn hóa kiến trúc, những công trình của ông đã trở thành những điểm du lịch thăm quan nổi tiếng.

Nói đến thành công của Frank Gehry thì không thể quên khi ông có một thời thơ ấu thật đẹp. Đặc biệt người ông của ông đã vun đắp rất nhiều cho tương lai của Gehry. Ngay từ nhỏ ông đã khuyến khích Gehry làm những mô hình tòa nhà bằng gỗ đơn giản, từ đó khơi dậy trong kiến trúc sư Frank Gehry những tri thức đầu tiên về kiến trúc. Tuy vậy không phải lúc nào ông cũng gắn bó với kiến trúc. Trong lúc học đại học Los Angeles, ông từng làm lái xe. Rồi sau khi tốt nghiệp Đại học nam Cali ông tham gia quân ngũ. Khoảng thời gian đó cung cấp cho Frank một vốn sống phong phú. Sau những quãng thời gian đó đến nay Frank đã cống hiến cho thế giới rất nhiều công trình để đời.

Phòng hòa nhạc Walt Disney nằm trên đại lộ South Grand thuộc khu trung tâm thành phố Los Angeles, bang California, nước Mỹ

Kiến trúc sư Frank Gehry được biết đến với những công trình nổi tiếng như Tòa nhà nhảy múa (Dancing House) ở Prague, Cộng hòa Czech; Viện bảo tàng Guggenheim tại thành phố Bilbao, Tây Ban Nha; Phòng hòa nhạc Walt Disney nằm tại trung tâm thành phố Los Angeles bang California, Hoa Kỳ, tòa cao ốc 8 Spruce Street (Beekman Tower) hay tác phẩm Fabrikstrasse 15 với những vật liệu yêu thích như kính và thép trên kết cấu bê tông tăng cường.

Ngôi nhà nhảy múa (Dancing House) tại thành phố Prague, Cộng hòa Czech

Tuy nhiên chính căn nhà nhỏ tại thành phố Santa Monica, một thành phố nhỏ ven biển nằm về hướng Tây hạt Los Angeles bang California, mới chính là bước đột phá trong sự nghiệp của người kiến trúc sư tài năng. Câu chuyện bắt đầu từ trước khi kiến trúc sư Frank Gehry đạt được những thành công trong sự nghiệp của mình, vợ ông, bà Berta đã mua được một ngôi nhà gỗ nhỏ màu hồng tại thành phố Santa Monica vào năm 1978.

Ngôi nhà ở của Frank Gehry tại Santa Monica, California, Hoa Kỳ

Sau đó, cảm thấy căn nhà cần một chút thay đổi để làm mới mình, một chút khác lạ để trở nên quan trọng hơn, ông quyết định thiết kế lại ngôi nhà bằng cách bọc chúng với những vật liệu rẻ tiền như ván ép, tôn kim loại và thủy tinh do vào lúc bấy giờ ông vẫn còn là một kiến trúc sư chưa nổi tiếng, điều kiện kinh tế không cho phép ông được bay xa hơn cùng những ý tưởng của mình.

Viện bảo tàng Guggenheim, thành phố Bilbao, Tây Ban Nha. Một tuyệt tác nghệ thuật đối với ngành kiến trúc đương đại.

Nhưng có lẽ như vậy là quá đủ để ông tạo nên một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, dẫn dắt thị giác người chiêm ngưỡng đi từ sự ngạc nhiên đến phấn khích và không khỏi trầm trồ thán phục. Điểm nhấn căn nhà trong thiết kế của kiến trúc sư Frank Gehry mang tính đột phá đến từ sự thử nghiệm trong việc sử dụng vật liệu mới, đặc biệt là hàng rào và lớp bao bọc bên ngoài căn nhà gỗ vốn dĩ trước đó vẫn rất quen thuộc và bình thường nằm khiêm tốn giữa khu phố dân cư. Ban đầu, ngôi nhà mới đã vấp phải sự phàn nàn từ những người dân sống xung quanh do nó khác lạ, có lẽ quá khác lạ đến mức làm ảnh hưởng đến cảnh quan chung của cả khu phố. Tuy nhiên chính ngôi nhà nhỏ tại Santa Monica đã tạo nên một bước ngoặt trong ngành kiến trúc sau này. Sách từ vựng về ngành kiến trúc đã giới thiệu về ngôi nhà vào năm 1978 như một sự cân bằng chính xác đến từ từng phần cho đến toàn cảnh, từ sự thô ráp đến tinh tế, giữa cái mới và nét xưa cũ vốn có từ ngôi nhà gỗ màu hồng – chính căn nhà nhỏ ấy đã trở thành nguồn cảm hứng cho một thế hệ các kiến trúc sư sau đó tại Los Angeles cũng như toàn nước Mỹ. Ngôi nhà giúp đặt nền tảng khi biến Los Angeles trở thành thành phố sôi động nhất nước Mỹ trong quá trình đổi mới với nhiều xu hướng kiến trúc táo bạo. Chính ngôi nhà đã thực sự nâng danh tiếng kiến trúc sư Frank Gehry lên một tầm cao mới, giúp ông lưu lại những dấu ấn của mình cùng nhiều tuyệt tác nghệ thuật hơn cho ngành kiến trúc không chỉ tại đất nước Hoa Kỳ mà còn trên thế giới.

Một số công trình nổi tiếng của Frank Gehry

Tòa cao ốc 8 Spruce Street

Tháp Gehry ở Hannover, Đức

Nhà hàng Chú cá nhảy múa (Fishdance) tại thành phố Kobe, Nhật Bản.

Bức tượng mang hình dáng một chú cá phía trước Cảng Olímpic, thành phố Barcelona, Tây Ban Nha.

Phòng trưng bày nghệ thuật tại thành phố Ontario, nơi ông được sinh ra.

Các giải thưởng

Giải thưởng Arnold W. Brunner về Kiến trúc, Viện Hàn lâm Nghệ thuật và Văn chương Mỹ, 1977
Giải thưởng Pritzker, 1989
Giải thưởng Wolf về Kiến trúc của Quỹ Wolf, 1992
Giải thưởng Hoàng gia về kiến trúc, Hiệp hội Nghệ thuật Nhật Bản, 1992
Giải thưởng Dorothy và Lillian Gish, 1994
Huy chương Quốc gia về Nghệ thuật, (1998)
Giải thưởng Friedrich Kiesler, 1998
Huy chương vàng AIA, Hiệp hội Kiến trúc sư Mỹ (AIA), 1999
Huy chương vàng, Hiệp hội Kiến trúc sư Hoàng gia Anh (RIBA), 2000
Huy chương vàng Kiến trúc, Viện Hàn lâm Nghệ thuật và Văn chương Mỹ, 2002
Huân chương Canada (Order of Canada), 2002

Tiến sĩ danh dự tại các Đại học

Nghệ thuật Thị giác: Học viện Nghệ thuật California, 1987
Mỹ thuật: Trường Thiết kế Rhode Island, 1987; Học viện Nghệ thuật Otis, 1989
Kỹ thuật: Đại học Kỹ thuật Nova Scotia 1989
Nhân chủng học: Học viện phương Tây (Occidental College), 1993
Học viện Whittier, 1995
Kiến trúc: Học viện Kiến trúc Nam California, 1997
Luật: Đại học Toronto, 1998
Đại học Edinburgh, 2000
Đại học Nam California, 2000
Đại học Yale, 2000
Đại học Harvard, 2000