Ngôi nhà của người Nhật Bản ở Hội An – A Japanese House in Hoi An

Bà  Usuda ReiKo, Tổng Thư ký Hội Hữu nghị Nhật – Việt TP Kawasaki. Sau 2 năm,  bà đã  xây một ngôi nhà nhỏ  bên bờ sông Hoài, cách phố cổ Hội An 1km xuôi về Cửa Đại. Ngôi nhà mở cửa đón khách tới chơi và thưởng thức đồ uống trong Quán café  “Hội An U café”- mong ước nơi đây có thể chia sẻ với trẻ em nghèo khu vực miền : được đào tạo và được học nghề, học ngôn ngữ . Bà còn hi vọng quán café của mình sẽ là nơi gặp gỡ các nhà quốc tế ngữ khắp nơi  đến thăm Hội An.
Ms. Usuda Reiko is the secretary of Japanese Vietnamese Friendship Association from Kawasaki. She came and built a little house within two years on the riverside of Hoai river. It is 1 km from the ancient quarter of Hoi An towards the Cua Dai estuary. The house is open to welcome visitors to enjoy tea in a small café called Hoi An U Café. Ms. Reiko also has a hope that the house can be a meeting place for poor children in the region where they can have job training, language learning. The café can also be a destination for international professionals from all over the world who visit the city of Hoi An.   

Ngôi nhà nhỏ bên sông Hoài – Bể nước tái sử dụng nước thải để nuôi cá và trồng hoa sen – Bể xử lý nước thải nổi trên mặt đất và nước thải đã xử lý đổ vào bể cá trên sàn tầng2,3 Figures: The little house by Hoai river – The water treatment pond for fish and lotus – The tank built above ground and water after treatment is pumped up to the fish pond on level 2 and 3

Hội An không chỉ kiến trúc cổ đẹp mà  nhiều ngôi nhà mới xây cũng khá đẹp. Nhà của bà ReiKo quy mô khiêm tốn, tường xây gạch trần, cầu thang gỗ, các cửa sổ cửa đi chớp lật làm theo mẫu từ Nhật Bản sang. Đáng chú ý  nhất là hệ thống xử lý và tái sử dụng nước thải. Toàn bộ nước thải sinh hoạt và vệ sinh thu vào bể chứa đặt tưới tầng 1. Do Hội An có mùa lũ, nhà lại ở ven sông nên toàn bộ bể xây nổi trên mặt đất, cao hơn 2m so với nền nhà.  Bể chứa có diện tích 15m2,  ngăn thành 7 bể lọc xử lý. Nước thải xử lý xong được bơm ngược lên mái và cấp vào các bể cá, thả sen nước trên mái tầng 2, tầng 3.
In Hoi An, not only the old architecture look nice but also the new ones. Reiko’s house is not big in size and is constructed with plain brick, wooden staircase, shutter windows following the Japanese style. The most impressive point of the house is the waste water treatment and recycling system. Waste water of daily use is collected to the container on the ground level. It was built 2m high above ground because there is flood in Hoi An and the house is located nearby the river. The tank covers a surface of 15 m2 and is divided into 7 sections for filtering and treatment. Water after treatment is pumped up to the roof and flows into the fish and lotus ponds on the roof of level 2 and 3.

Ngôi nhà do KTS Arika Yoshida thiết kế. Phác thảo đầu tiên: mái nhà là bể nước lớn, đón nước mưa xuống để sử dụng sau đó xử lý lại tái sử dụng …một vòng tròn khép kín. Ngôi nhà trong phố, mở vòi là nước máy sẵn sàng. Nhà lại nằm cạnh sông, cống nước thải trước cửa, vậy tại sao phải chắt chiu từng giọt nước đến vậy ? Bạn muốn nhắn nhủ chúng ta điều gì đây?
The house was designed by architect Arika Yoshida. In the first draft, the roof was supposed to be a giant container which collected rain water for usage, treatment and recycling in a close circle. The house is situated in urban area where tap water is available and it is also close to the drainage system and river. It evokes me with a question why they have to save every single drop of water. It seem that there is something more they want to tell us?

Nhớ lại phim “ Chuyện tử tế “ của đạo diễn Trần Văn Thủy, đoạn nói về trẻ em Việt Nam và Nhật Bản. Trong khi trẻ em ta được học: “Các em là những đứa trẻ hạnh phúc bởi đất nước ta  giang sơn như gấm vóc, tài nguyên giàu có với rừng vàng, biển bạc…”. Nhưng Nhật Bản lại dạy bảo: “Các em là những đứa trẻ bất hạnh bởi vì được sinh ra trên đất nước hoàn toàn không có tài nguyên, từng thua trận trong chiến tranh. Gương mặt của đất nước này và tương lai của đất nước này trông chờ ở các em”. Thế nên trẻ em Nhật Bản  khác hẳn chúng ta, có trách nhiệm hơn, bao dung hơn. Khi lớn lên, ra bên ngoài, những đứa trẻ đã trưởng thành đem  xuất khẩu cái văn hóa ấy.
It reminds me of a film called “A Kind Thing” by the director Tran Van Thuy. In that film, when talking about the Japanese and Vietnamese children, while the Vietnamese were taught that how lucky they were to be born in a beautiful country with abundant natural resources such as the forest and the sea, the Japanese were taught how unlucky of them to be born in a country without natural resources, beaten in the war and the future of Japan is put on their shoulder. Does that make Japanese children different from us? Does that make them more responsible, more tolerant? Is that why when they grow up, the go abroad and bring that culture to anywhere?

Đến Hội An, chủ nhà và KTS đến từ Nhật Bản  làm ra ngôi nhà như vậy, họ đã cố gắng suy nghĩ cẩn trọng nhất, làm việc chăm chỉ nhất và tiêu  dùng ít nhất những gì mà thiên nhiên trời đất ban tặng, dù ở Nhật Bản hay Việt Nam. Tâm thế ấy giúp họ vững  trãi, điềm tĩnh đứng lên từ tro tàn của chiến tranh, động đất, sóng thần mà xây dựng đất nước hùng cường thịnh vượng trong sự ngưỡng mộ của cả loài người.
Coming to Hoi An, both land lord and architect are Japanese. When the created the house, they must have thought with discretion, worked with much effort and consumed the least what they got from nature either they are in Vietnam or in Japan. That personality gives them strength, stability and calmness to stand up from the ashes of the war, earthquake, tsunami and to reconstruct the country stronger and more prosperous in the admiration of human race.

Những bãi biển đằng  sau tường rào – The beaches behind the fence

Con đường 20 km từ Đà Nẵng về Hội An rất đẹp , xe bon gần 100km /giờ. Cảnh tượng đầu tiên bạn thấy mé bờ biển là các khu nghỉ máy nối tiếp nhau. Có khu nhà cao tầng lững lững trông ra biển, có những biệt thự thấp tầng nhấp nhô mái đỏ lấp ló sau những hàng cây, thảm cỏ xanh mướt. Có những khu resort sang trọng khuất sau hàng dừa xen lẫn khu giải trí rực sáng hàng đêm …Nhưng nhiều hơn cả là những dãy tường rào dài hàng cây số nối tiếp nhau.
The 20 km long road from Da Nang to Hoi An is so beautiful allowing car speed of 100km/h. The first scene one can see is many resorts next to each other along the beach. There is one with high rise facing the shore, there is one with villas among the trees with green lawn. There are luxurious resorts behind the coconut trees and the amusement areas lit up at night… However there are more land plots with the fence connecting dozen of kilometers.

Có những bức tường rào xây  kín mít và không biết đằng sau nó sẽ xây dựng gì. Nhưng có những dài hàng cây số, làm bằng vải bạt, trên đó in hình phối cảnh khu nhà ở ven biển  lộng lẫy, mẫu căn hộ  sang trọng nằm kề hồ bơi thật hấp dẫn, số điện thoại liên hệ gấp nếu bạn có nhu cầu mua nhà …Có những khu quá dài, chủ đầu tư không xây dựng mà chỉ vài chục mét dựng một cái chòi gác,  vẽ mũi tên chỉ hướng đến nơi cung cấp thông tin dự án. Có dự án xây một tòa nhà bầy mô hình để khách  xem, dự án khác thì chỉ treo một tấm pano lớn đặt tại cổng vào. Có  dự án khéo léo trồng hàng cây hoa um tùm, thảm cỏ xanh mướt nơi sát mặt đường, còn đằng sau là tấm tôn cao che kín bãi cát trống trơn, chỉ có vài khóm dứa  dại  chạy ra sát biển.
Some fences are built with solid brick hiding the thing insides, some are not any shorter, made of canvas showing the perspectives of high standard housing, luxury apartment adjacent to the swimming pool. Those attractive visions are put near the phone numbers for sale service. There are some areas which are so long that the developer did not erect a fence but just a few guard points where there are arrows pointing to the sale area. Some project has show house for clients to visit, some just has a big billboard at the gate, some conceals the empty sand area behind a bushy landscape at the front.

Đập vào mắt là những dự án hoang phế đã lâu năm rồi, tường trống hoác, mái gió thổi bay vạt  ngói, có chỗ chưa lợp mái …thình thế thật tiến thoái lưỡng nan. Bãi biển mấy năm nay lở dữ, có nơi nước đã lấn vào cả chục mét. Hỏi ra mới hay: bãi xưa có hàng phi lao chắn cát, gió biển thổi vào cát bay bị chặn lại, lá phi lao rụng xuống tạo lớp mùn giữ nước, cát chặt hơn, bờ cát cứ thoai thoải vậy nên sốn đánh vô lại trào nước ra. Nay chặt phi lao xây nhà, cát rời không gì chặn, sóng đánh ào ào lở bờ dốc đứng. Có khu resort nhà xây sát biển đã phải đổ đá kè, khu khác thì đổ cát vào bao tải chắn sóng…Vậy mà có khu xây cái nhà mẫu, chưa kịp mời khách tới xem, sóng đã đánh úp ngửa, lôi tuột xuống biển.
It is the fact that the projects have been postponed several years. Many building without surrounding walls, roof tile blown up or no roof and are abandoned. The beaches have been eroded more severe recently, at some area, the sea has come in dozen of meters. The beach used to be protected by the pine trees in the past where sand was shield. The leaves interwove with the sand which made it firmer and more slope where the shore just came in and out. When the developer came, they cut down the trees to give space for built area. There is nothing protect the sand leading to erosion. Some resorts embanked the beach with rock or sand bags. There was one show house, just completed but had been torn down by the shore before visitor came.    

Nhiều dự án BDDS khai thác bãi cát ven biển hụt hơi, bỏ dở ..cây cối chặt hạ trơ cát. Bãi biển  phải kè đá, bao tải cát nhưng bãi cát phẳng đã thành bậc thang và sạt lở nhanh. Many real estate developments on the beach not completed, unfinished, left empty. The beach is embanked with rock, sand bags. The smooth sand beach has turned into leveled by fast erosion.

Ngày 18/8 /2011, tại Đà Nẵng tổ chức Hội đồng Kiến trúc sư châu Á lần thứ 32, có  Diễn đàn với chủ đề “ Đô thị châu Á thế kỷ 21” . Đoàn KTS Nhật Bản có bài phát biểu “ Đô thị với thảm họa “ . Sau đó họ  đến nhà  bà ReiKo ở  Hôi An và trò chuyện với KTS Việt Nam về những kế hoạch giảm khói xe trong phố cổ, làm nhà vệ sinh công cộng cho du khách,  tận dụng vật liệu địa phương để làm nhà cho người nghèo. ..Hy vọng là sau cuộc gặp gỡ, các KTS ta trước khi đặt bút vẽ một ngôi nhà, cả thành phố, một xóm nhỏ bình dân hay khu nghỉ dưỡng xa hoa….các KTS  sẽ bình tâm  suy nghĩ cho thật thấu đáo,  cân nhắc , thận trọng hơn. Bởi lẽ dẫu có rừng vàng bao la,  biển bạc mênh mông mà suy tính hời hợt, tiêu dùng hoang phí  thì chẳng mấy nỗi đất nước tan hoang, quê hương cạn kiệt …Thảm họa ấy là có thật, nó không ập đến chốc lát mà gậm nhấm từng ngày, từng giờ vì sự cẩu thả và vô tâm.

In 18th August 2011 at Da Nang, there will be a Forum of Asia Architect Association for the 32nd. The topic is “Asian Urban in 21st Century”. The Japanese delegation has a paper “Urban and Disaster”. After the conference, the delegation will visit Reiko’s house in Hoi An and have a discussion with Vietnamese Architect about a plan how to reduce the gas emission in the old quarter, to provide more public toilet for tourist, to optimize the local building materials to build houses for the poor. Let’s hope that with the meeting, our Vietnamese architects will think carefully before drawing a house, a city, a normal commune or a luxurious resort. We need to think in calmness, consideration, discretion. Even though we have vast forest, large sea, if we just be narrow minded, consume too much we will soon come to a future of destruction, shortage of all resources. The disaster is for real. It will not come suddenly but eat our lives daily in the unconsciousness of ourselves.

KTS Trần Huy Ánh – Tran Huy Anh Architect